Ngày đáo hạn là một ngày đặc biệt quan trọng ở trong thị trường chứng khoán phái sinh. Tuy nhiên thực tiễn hiện nay, phần lớn các nhà đầu tư vẫn không hiểu hết ý nghĩa của ngày này thế nào. Vậy đáo hạn phái sinh là gì? Ngày này có liên quan như thế nào với thị trường chứng khoán? Hãy cùng Thitimhieuluatcanhsatbienvietnam.vn tìm hiểu cụ thể về ngày đáo hạn này thông qua bài viết sau đây.
Nội dung bài viết
Phái sinh là gì?
Phái sinh là một phương tiện giao dịch kinh tế (derivative). Nó là một dạng hợp đồng dựa trên giá trị các của cải, cơ sở khác nhau như: tài sản, chỉ số, lãi suất hay là cổ phiếu. Công cụ phái sinh được tiêu dùng thì sở hữu các mục tiêu khác nhau, bao gồm: phòng vệ, đầu cơ, tiếp cận với những của cải và thị trường khó giao dịch.
Phái sinh hàng hoá là phương tiện lâu đời nhất trong lịch sử, nó được chứng thực bởi nhà triết học tên là Aristotle, và nhà triết học Hy Lạp Thales – người đã kiếm được nhiều lợi nhuận.
Đáo hạn phái sinh là gì?
Ngày đáo hạn phái sinh là gì? Nó có tên gọi tiếng anh là Expiration date, là ngày cuối mà hợp đồng phái sinh còn hiệu lực. Trước ngày này, NĐT (nhà đầu tư) phải đưa ra quyết định với vị thế mà họ nắm giữ. Sau khi giao kèo quyền mua hay hiệp đồng tương lai qua ngày đáo hạn phái sinh, nó sẽ không còn giá trị. Ngày đáo hạn phái sinh cũng có nghĩa là ngày cuối cùng để NĐT giao dịch quyền chọn.
Trong trường hợp NĐT ko thực hiện quyền chọn, hoàn thành vị thế để nhận tài sản hoặc lợi nhuận, thì đồng nghĩa việc giao kèo hết hạn và vô giá trị.
Thời điểm đáo hạn phái sinh là khi nào?
Khác với thị trường chứng khoán cơ sở, mỗi giao kèo ngày mai trong chứng khoán phái sinh đều nêu rõ ngày đáo hạn. Vào ngày đó, các giao thiệp của giao kèo sẽ giới hạn lại và chuyển đổi thành tiền mặt.
Ngày đáo hạn được đề ra là thứ 5 lần thứ 3 trong tháng đáo hạn hợp đồng. Ở bất kỳ thời gian nào cũng luôn mang 4 hiệp đồng tương lai được giao dịch. Trong đó, các tháng đáo hạn sẽ lần lượt là tháng hiện tại, tháng kế và tháng cuối của 2 quý gần nhất.
Ví dụ: Vào Quý I/2021 diễn ra 3 phiên giao dịch trong những tháng 1, 2, 3 như sau:
Lịch đáo hạn tháng 01/2021 sở hữu mã giao kèo tương lai là VN30F2101. Ngày giao dịch thứ nhất là 20/11/2020 và ngày giao dịch cuối là 21/1/2021.
Trong công đoạn đầu, những nhà đầu tư chưa thay đổi các hoạt động giao dịch. Đến ngày 15/12/2020, thị trường mới khởi đầu nhộn nhịp. Trong hai ngày 19 và 20/1/2021, giá thị trường sụt giảm mạnh trước đáo hạn 2 ngày.
Lịch đáo hạn tháng 2 là ngày 19/02/2021, mã giao dịch là VN30F2102. Phiên giao dịch chỉ diễn ra hai ngày 18 và 19/02/2021.
Lịch đáo hạn tháng 3 diễn ra trong 3 ngày 17,18,19; tháng 03 có mã V30F2103. Ngày thứ 1 từ 17/07/2020, tới ngày giao dịch cuối 18/03/2021.
Đáo hạn phái sinh ảnh hưởng thế nào tới thị trường?
Có thể khẳng định rằng, ngày đáo hạn phái sinh thúc đẩy lớn đến thị trường. Xu thế chung trước ngày đáo hạn là thị trường biến động hơi mạnh. Bởi vì vào ngày đáo hạn, các nhà đầu tư dù ở vị thế nào đều phải thực hiện vị thế trong giao dịch để hợp đồng không thành vô giá trị. Vì thế, họ có thể bán/không bán và mua/không mua trong giao dịch để chốt lời/cắt lỗ.
Đây cũng là thời điểm để NĐT biết được kết quả giao dịch hợp đồng phái sinh mang hiệu quả, kiếm được lợi nhuận hay không. Dựa theo dữ liệu thống kê năm 2017 đến nay, những phiên ATC với sự biến động nâng cao giảm đột ngột; mã giao dịch trên sàn chênh lệch với phiên trước ATC và theo xu thế giảm là chủ yếu.
Ví dụ: Quý I năm 2022, thị trường chứng khoán ở Việt Nam diễn ra 3 phiên giao dịch: Mã VN30 F2201 với lịch đáo hạn nảy sinh vào 01/2022, ngày giao dịch thứ 1 vào 20/11/2021 và giao djch cuối vào 21/01/2022. Ở quá trình đầu, không có nhiều sự biến động hay thay đổi giao dịch từ thị trường. Nhưng từ thời điểm 15/12/2021 thì thị trường nhộn nhịp hơn và đến ngày 19/01/2022 (trước đáo hạn 2 ngày), thị trường sụt giảm mạnh.
Giải đáp 1 số câu hỏi về ngày đáo hạn phái sinh
Chuyện gì xảy ra khi đến ngày hợp đồng tương lai đáo hạn mà NĐT không đóng vị thế?
Giả sử: bạn đang ở vị thế mua của hiệp đồng tương lai A, đến ngày đáo hạn T, nhưng lại chưa thực hiện đóng vị thế, thì bạn được coi là không nắm giữ vị thế mua vào ngày T+1 ⇒ T+n. Và để giữ vị thế, bạn bắt buộc phải bán hiệp đồng đang nắm giữ, sau đó chọn 1 giao kèo mới ở vị thế tậu vào tháng tiếp theo.
Vị thế tậu là bạn sở hữu quyền mua/không chọn lúc giao dịch. Nếu đến ngày đáo hạn mà vẫn chưa thực hiện vị thế của mình, bạn vẫn được giữ giao kèo nhưng không có quyền mua/không mua theo vị thế nữa. Lúc này, nếu bạn muốn giữ vị thế thì cần bán hiệp đồng và tìm 1 hợp đồng mới vào tháng liền kề sắp tới (mở vị thế tậu mới). Tương tự như lúc bạn đang ở vị thế bán.
Nhà đầu tư không đóng vị thế vào ngày đáo hạn thì giá thanh toán như thế nào?
Nhà đầu tư không đóng vị thế lúc chấm dứt ngày đáo hạn thì sở giao dịch chứng khoán và hệ thống sẽ tự động đóng vị thế, tiến hành tính sổ lãi hoặc lỗ theo giá đóng cửa ở chỉ số VN30. Nếu nhà đầu tư chủ động thực hiện đóng vị thế của mình sẽ được tính sổ theo giá đặt ra ở thỏa thuận hợp đồng.
Ví dụ: Mã hiệp đồng tương lai VN30F2106 có ngày đáo hạn là 17/06/2021. Nhà đầu tư đặt lệnh mua hợp đồng mang giá 1590, giá hợp đồng cuối phiên 1595, chỉ số VN30 cuối phiên ATC 1600.
Nếu bạn chủ động đóng vị thế thì lãi/ lỗ thanh toán theo giá đóng của là 1595. Còn nếu như không đóng vị thế thì hợp đồng thanh toán lãi/ lỗ sẽ theo chỉ số VN30 là 1600.
Vì sao có biến động giá trước khi đáo hạn phái sinh?
Sự biến động giá diễn ra do việc thực hiện vị thế của nhà đầu tư ồ ạt ở thị trường. Bên cạnh đó, các chứng khoán cơ sở (đặc biệt các mã trong VN30) biến động mạnh nhằm mục tiêu điều hướng thị trường và chỉ số theo ý muốn của những ông lớn. Nếu họ đang ở vị thế mua thì điểm của chỉ số VN30 biến động sẽ giúp thu lợi nhuận, và áp đảo đối với vị thế còn lại.
Khi đã chọn tham gia vào thị trường phái sinh, nhà đầu tư bắt buộc quan tâm tới thông báo ngày đáo hạn để kịp thời thực hiện giao dịch chốt lời/cắt lỗ. Từ hợp đồng tương lai, nếu không để ý về thời gian đáo hạn, bạn có thể bỏ lỡ cơ hội nhận khoản lợi nhuận, hoặc rơi vào nguy cơ tổn thất tiền bạc.
Kết luận
Trên đây là những giải đáp cho câu hỏi ngày đáo hạn phái sinh là gì cùng các vấn đề liên quan. Hy vọng bài viết đã giúp đa số mọi người tiếp cận thông tin về 1 kênh đầu tư tiềm năng trong thị trường, từ đó xây dựng chiến lược đầu tư hiệu quả.
0 comments